Hayatı Kompleks Sevenler İçin Ankara Girişimcilik Ekosistemi

Ankara gibi tüm startup firmalarını topladığınızda 1 milyar USD üzerinde şirket değerlemesi zorlayacak bir ekosistem içinde neredeyse (Aydın Öztunalı hariç) tüm yatırımların şehir dışından gelmesini bir kompleks yapı modeli ile nasıl açıklayabiliriz?

Kompleks yapılar nedir ?

Kompleks bir sosyal yapı ortaya çıkabilmesi için aşağıdaki kıstaslara sahip olmalıdır:

Birbirlerine bağlı faktörler / Çeşitlilik / Bağlantı / Adaptasyon

Bir girişimcilik ekosistemi nedir ? Farklı paydaşların bir araya gelerek ortak fayda için çalışmasıdır. TÜBİTAK BiGG Programı bir girişimcilik ekosisteminin küçük bir evrenini oluşturur.

Örnek olarak BiGG programlarından başlayabiliriz. BiGG süreci bir girişimcilik ekosisteminin mikro dünyasını yansıtır. BiGG uygulayıcı kuruluşu başvuran girişimcilerin başarı ihtimali birbirine bağlı bir çok faktörden oluşur. Program girişimleri teknoloji tabanlı, araştırma geliştirme bilgi derinliğine sahip, ticarileşme bakış açısına bağlı ve yapılabilirlik kıstaslarını yerine getiren girişimcileri destekler. Başvuranlar çeşitli disiplinlerden ve uzmanlık sahasından gelir. Bu üç kriter birbirinden bağımsız kriterler değildir. Hatta çoğu zaman birbirinin limit faktörüdür. Girişimci ne kadar ileri teknoloji tabanlı bir hipotez ortaya atarsa onu gerçekleştirmek için kaynak ve beceri gereksinimi üzerindeki baskı o derece artar. Bahsedilen başarı kıstası tabi final panelini geçebilme becerisi ile ölçülür. Firma kurulduktan 12 ay sonra firmanın ticari başarısı belli olur. Ticari başarı en temelde girişimcinin icra becerisine bağlıdır. Böylelikle tüm programların ve girişimcilik ekosisteminin işbirliği başarısı ortaya çıkar.

Başvuran girişimler bu yüzden proje geliştirme süreci boyunca araştırma süreçlerinde teknoloji, müşteri, pazar ve takım becerilerini doğrulamaya çalışır. Doğrulama sürecinde uygulayıcı kuruluşun mentor ve eğitim kurgusuna göre lokal tepki geliştirirken, ekonomik durum, sektör erişimi ve girişimcinin sosyal ağ erişimi de bir o kadar global çevre faktörünü oluşturur. Pazar koşulları kompleks yapılar olduğu için girişimcinin keşfi ve faydalanma problemi ile karşı karşıyadır. Keşif sürecinde pazar konumlandırmasında maksimum fayda sağlamaya çalışırken erken karar verirse büyük bir fırsatı kaçırabilir. Uzun süre keşif odaklı giderse ticarileşemeden kaynaklarını tüketebilir. 12 aylık hibe süreci en iyi pazar oryantasyonunu keşfedebilmesi için sağlanan en iyi keşif bütçesidir (Bazı atak girişimciler proje tamamlanmadan pazar pozisyonunu bulabilir). Bazıları ise keşif süreci uzatabilmek için ek kaynak arayışına çıkabilir. Kaynak ihtiyacı, girişimci türlerinde ve teknolojilerdeki çeşitlilik ile açıklanabilir.

Bu durumun en etkileyici tarafı bir önceki başarılı olan girişimciler pazar faktörlerini etkileyerek yeni gelen girişimcilerin daha istekli pazar koşuluna adım atmasına yardımcı olabilir. Lokal faktörler global etkiler yaratabilir. Yeni yerli ve uluslararası bağlantılar, güçlü ve zayıf bağlar kurulabilir.

Kompleks modelleri anlamak için ajan bazlı modelleme kullanılmaktadır. Bir sosyal ağ içerisindeki aktörleri önceden belirlenen kural setlerine göre davranışlar sergiler ve ağ yapısının değişimine sebep olur. Böylelikle dinamik ilişkilere göre bir modelin nasıl davranış göstereceğinin simülasyonunu yapabiliriz. Sosyal ağlara çok önceden “dürtme ekonomisi” üzerine yazdığımız yazıda değinmiştik.

Girişimcilik ekosistemi ajan bazlı modelleme çalışmalarına çok yatkındır. Belki de ileri dönemlerde bir araştırma görevlisi ajan bazlı modellemeye göre Ankara'da yaşadığımız startup firma başarısı ve yatırımcı arasındaki gözle görülür farkı açıklayabilir.

Hayal gücümüz konusunda tembel davranmayıp şansımızı deneyelim. Yerli yatırımcı kural setlerini ve yatırım gerçekleşip gerçekleşmediğine göre şu kuralları sıralayalım:

Firma için

TRL 0–3 arasında çevreden finansman ara/özkaynak ile kur/kaynak bulamazsan bırak.

TRL 3–6 arasında kamu desteklerini başvur/ özkaynak ile devam et /kaynak bulamazsan bırak.

TRL 6–9 melek yatırım veya risk sermayesi ara/ özkaynak ile devam et/kamu kaynakları ile devam et/kaynak bulamazsan bırak.

Yatırımcı için

TRL 0–3 aşamasında aldığı hisseden beklediği büyüme potansiyeli (Değer beklentisi)

TRL 3–6 aşamasında aldığı hisseden beklediği büyüme potansiyeli (Değer beklentisi)

TRL 6–9 aşamasında aldığı hisseden beklediği büyüme potansiyeli (Değer beklentisi)

TÜBİTAK verilerine göre yatırım alan firmalarının büyük bir kısmı ticari büyümeyi beraberinde getirmeyi başarmış.

Böyle bir modeli ajan bazı modelleme gerçekleştirdiğimizde sosyal ilişki ağına göre analiz ettiğimizde nasıl bir sonuç buluruz? Girişim firmalarının neden sürekli yerli yatırımcıyı by-pass geçtiğini açıklayabilir miyiz?

Varsayımımız girişimcilerin risk profili düşüktür, kaynak bulamadan bırakmayı seçmektedir ve ticari bağlantıları zayıftır. Yatırımcıların risk kaçınmacı davranışları yüksektir, beklediği büyüme potansiyeli kısa vadelidir, bildiği alanın dışında yatırım gerçekleştirmekten çekinmektedir.

Başarılı girişimcilerin yeni girişimciler ile sıkı ağ bağlantıları kurmaları (mentor, finansman) girişimcilerin risk iştahını artırır. Risk iştahı artınca daha geniş pazar keşfine çıkar ve potansiyel keşfeder. Daha büyük potansiyeli gören yatırımcıların risk iştahı açılır. Yatırımcılar ağ kurar ve beraber çalışırsa risk paylaştırma konusunda rahatlar ve daha çok kaynak ayırmaya başlar. Karşılıklı girişimcilik ekosistemi gelişir. Tabi bu sadece bir tahmin. Kompleks modelleme ve anlamlandırma mutlaka gerekecek. Örneğin bir ekosistemde işbirliği ve rekabet dengesi, kültürel ilişkiler, fiziksel alan faktörleri, geçmiş üniversite ve okul kimliği üzerinden bir çok farklı yaklaşım üretilebilir.

Meraklı olanlar Netlogo üzerinden bir model çıkararak deneyebilir. Girişimcilik ekosistemi ile ilgili verileri de Kaggle'da toplayabiliriz. Kim bilir vakit olursa belki bu sorunun cevabını bulabiliriz.

Bu yazı The Great Courses: Understanding Complexity : Scott E. Page University of Michigan Sesli Kitabı sonrasında yazılmıştır.

İsteyen olursa geçmişte Viveka için twitter üzerinden gerçekleştirdiğimiz bir ağ analizi sunumunu paylaşabilirim. Yorumda yazmanız yeterli.